Η εργασία αυτή πρέπει να εκληφθεί ως ιστορική αναδρομή: - σε γεγονότα, σε καταστάσεις και πρόσωπα - που με την πολύμορφη παρέμβασή τους στη μακραίωνη πορεία της τουρκοκρατούμενης Ηπείρου σε ρόλο πρωταγωνιστικό, - δημιούργησαν συνθήκες συνέχειας - ελληνικής παιδείας και πνευματικής άνθισης - τον Ηπειρωτικό Νεοελληνικό Διαφωτισμό - και εξέθρεψαν - την εθνική ιδέα της παλιγγενεσίας.