Στην έκδοση αυτή περιλαμβάνεται το σύνολο των δημοσιευμένων κειμένων του Νίκου Ζαχαριάδη της περιόδου 1940-1945. Πρόκειται για δυσεύρετα ντοκουμέντα και άγνωστα στο ευρύ αναγνωστικό κοινό, από τα οποία ελάχιστα έχουν χρησιμοποιηθεί μέχρι σήμερα στην ιστορική έρευνα. Περιέχονται γράμματα, ομιλίες, εισηγήσεις και λόγοι σε κομματικά σώματα του ΚΚΕ, δηλώσεις, συνεντεύξεις, μπροσούρες, καταθέσεις σε δίκες και υπομνήματα του ιστορικού ηγέτη του ελληνικού κομμουνιστικού και αριστερού κινήματος, που συνθέτουν μέρα με τη μέρα το πολιτικό σκηνικό της πιο δύσκολης και της πιο σημαντικής περιόδου στη σύγχρονη ελληνική ιστορία. Το υλικό αυτό συμπληρώνεται με ιστορικές αναλύσεις, πλήθος σημειώσεων και άλλα ντοκουμέντα με τα οποία αποσαφηνίζονται: α) Οι συνθήκες κάτω από τις οποίες γράφτηκαν τα τρία ιστορικά γράμματα του Νίκου Ζαχαριάδη για τον ελληνοϊταλικό πόλεμο - το πρώτο γράμμα του αποκαθίσταται για πρώτη φορά στην πληρότητά του. β) Η δημιουργία και ο ρόλος που έπαιξε η ελεγχόμενη από τη δικτατορία του Μεταξά Προσωρινή Διοίκηση του ΚΚΕ, ένα κεφάλαιο ανεξερεύνητο στην ιστορία του – αποκαλύπτεται, επίσης για πρώτη φορά, το πλαστό γράμμα της 1ης Οκτωβρίου 1940 και ο ρόλος που έπαιξε στη στάση των εξόριστων κομμουνιστών στον πόλεμο κατά της Ιταλίας. γ) Το πολιτικό και κοινωνικό πλαίσιο της μεταπελευθερωτικής Ελλάδας, το οποίο αποτέλεσε και τη μήτρα του εμφυλίου πολέμου. Τα κείμενα που δημοσιεύονται στον παρόντα τόμο θα αλλάξουν τον τρόπο προσέγγισης και πρόσληψης της ιστορικής περιόδου στην οποία αναφέρονται.