Πρόκειται για το πέμπτο βιβλίο του συγγραφέα για την ιστορία της ιδιαίτερης πατρίδας του, που μέχρι τώρα είχε καλύψει τα χρόνια από την αρχαιότητα μέχρι το Βυζάντιο. Ο τόμος αυτός πραγματεύεται τα γεγονότα που αφορούν: τις πρώτες εμφανίσεις των Τούρκων στην περιοχή του κάμπου της Ημαθίας μέχρι τον Αξιό ποταμό κατά τον 13ο-14ο αιώνα και την οριστική κατάκτησή της από τους Οθωμανούς το 1430· τις επιπτώσεις της κατάκτησης και τις αλλαγές που επέφερε στη ζωή των υπόδουλων χριστιανών· τη σταδιακή ανάπτυξη της αντίστασης των Ρωμιών· την ελπιδοφόρα περίοδο δράσης του επισκόπου Καμπανίας Θεόφιλου· τα γεγονότα των χρόνων της επικυριαρχίας του Αλή πασά· την ελληνική επανάσταση και την ίδρυση του πρώτου ελληνικού κράτους. Ιδιαίτερα κεφάλαια αναφέρονται στην οικονομία, το εμπόριο και την αγροτική ζωή, στη φορολογία, στην εκκλησιαστική ιστορία και την κοινοτική οργάνωση, στις μαρτυρίες των ξένων περιηγητών. Το βιβλίο κλείνει με την εκτεταμένη διερεύνηση του οικιστικού και τοπογραφικού περιγράμματος του Ρουμλουκιού-Καμπανίας, που αφορά τους 110 ταυτοποιημένους και αταύτιστους οικισμούς της περιοχής. Παράλληλα, γίνεται αναφορά στα υπάρχοντα και μη μνημεία, στα έργα τέχνης και τα αρχειακά έγγραφα της εποχής αυτής και καταγράφονται στοιχεία λαογραφίας. Πολλές πληροφορίες αφορούν και τις γειτονικές περιοχές της Κεντρικής Μακεδονίας. Πάνω από 100 εικόνες και χάρτες εμπλουτίζουν την έκδοση, ενώ παρατίθεται πολυσέλιδη βιβλιογραφία, γλωσσάριο ορολογιών και ευρετήριο κύριων ονομάτων.