Από κανέναν πόλεμο δεν έλειψε το τραγικό στοιχείο και οι πολυποίκιλτες αλλαγές που έρχονται ως συνέπειές του. Ο Β' Παγκόσμιος, όμως, τους ξεπέρασε όλους σε αγριότητα-βαρβαρότητα και μηδένισε κάθε ανθρώπινη αξία. Το ένστικτο έλαμψε γυμνό, αποβάλλοντας όλα τα πολιτιστικά του ενδύματα και ήταν ο πρωταγωνιστής σε όλη του τη διάρκεια. Δεν αποχώρησε απ' τη σκηνή και μετά το κλείσιμο της αυλαίας. Η πολύπαθη αλλαγή έμεινε στην προσμονή. Τον παρανοϊκό δικτάτορα διαδέχτηκαν οι ηγέτες των νικητών και η κατάκτηση και η υποταγή των λαών έγινε με άλλους ήπιους τρόπους -κάποτε όμως και παρόμοιους- χωρίς αίματα. Τώρα το αίμα απορροφάται και τρέφει συμφέροντα. Δεν χύνεται άσκοπα στις ερημιές και στους δρόμους. Σ' αυτόν τον πόλεμο κάποιοι λαοί που δοκιμάστηκαν σκληρά και η ιστορία τους έταξε το ρόλο του θύματος, για να τους αποκαταστήσει σε κρατική οντότητα, μόνον άνθρωποι δεν έγιναν. Κάποιους άλλους λαούς έβαλαν στο χέρι και από θύματα έγιναν θύτες, αντιγράφοντας τους δήμιους τους. Έτσι το υπαγορεύουν οι καταβολές του ανθρώπου, ο ατταβισμός, το ζώο που σέρνει μέσα του. Κι άλλο δεν κάνει παρά να στήνει καρτέρι στους χώρους της ιστορίας για να αγρεύσει ανυποψίαστα θύματα. Η σημερινή κατάσταση το πιστοποιεί απόλυτα. Όλοι ψάχνουμε να ανακαλύψουμε την αλήθεια. Αποφεύγουμε όμως "επιμελώς" τους χώρους που κρύβεται.