Ο συγγραφέας αναφέρεται στην γενικότερη παρουσία του Ελληνισμού στον χώρο της Βαλκανικής Χερσονήσου, αρχικά, και στις ελληνοβουλγαρικές σχέσεις, εν συνεχεία, σχέσεις που σημαδεύτηκαν από την ρήξη που προκάλεσε η Βουλγαρική Εξαρχία (1870). Γίνεται εκτενής αναφορά στην σύνθεση του ελληνικού πληθυσμού της Στενημάχου, στις δραστηριότητες και στο μορφωτικό επίπεδο των κατοίκων. Παρουσιάζονται αναλυτικά τα ελληνικά σχολεία της επαρχίας Στενημάχου, δηλαδή ο αριθμός και οι τύποι των σχολείων, ο μαθητικός πληθυσμός, οι εκπαιδευτικοί που υπηρέτησαν εκεί, στοιχεία των αναλυτικών προγραμμάτων των σχολείων, οι τοπικοί φορείς που υποστήριξαν την λειτουργία των ελληνικών εκπαιδευτηρίων, η δράση των Φιλεκπαιδευτικών Συλλόγων κ.α. Τέλος, εστιάζει στην δράση Ελήνων εκπαιδευτικών και αξιοποιούνται σχολικά εγχειρίδια, προσωπικές μαρτυρίες και αλληλογραφία. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στο έργο του παιδαγωγού Βλασίου Σκορδέλη, σημαντικού εκπαιδευτικού της εποχής του, του οποίου η εκπαιδευτική και πνευματική εμβέλεια ξεπέρασε τα όρια της επαρχίας Στενημάχου και απλώθηκε ευρύτερα στον Ελληνισμό της εποχής του. Το έργο αυτό προσκομίζει νέα στοιχεία για την εκπαίδευση της Στενημάχου και της περιοχής της, τα οποία αξιοποιούνται κατάλληλα, ώστε να αποτελεί μια ευπρόσδεκτη συμβολή στην εκπαιδευτική ιστορία της Στενημάχου, αλλά και της Ανατολικής Ρωμυλίας, γενικότερα, η οποία έως σήμερα είναι σχετικά περιορισμένη. Πρέπει, μάλιστα, να εξαρθεί το γεγονός ότι ο συγγραφέας δεν αξιοποίησε μόνον την υπάρχουσα βιβλιογραφία στην χώρα μας, αλλά επισκέφθηκε και την Βουλγαρία, στην οποία συνέλεξε ενδιαφέρον αρχειακό υλικό, προσκομίζοντας νέα στοιχεία για την εκπαίδευση της Στενημάχου και της περιοχής της. (Από το προλογικό σημέιωμα)