Στον λαϊκό πολιτισμό της Κρήτης, μετά από σύντομη αναφορά στην προϊστορία και την ιστορία της, γίνεται μια κατά το δυνατόν αντιπροσωπευτική προσέγγιση σε επιμέρους μορφές του υλικού, κοινωνικού και πνευματικού βίου, με κάποια διάκριση βέβαια σχετικά συμβατική, δεδομένου ότι οι εκφράσεις της συλλογικής ζωής σε αρκετές περιπτώσεις είναι σύνθετες και αλληλοσυμπληρούμενες, με άμεση επήρεια του φυσικού περιβάλλοντος, των ασχολιών των κατοίκων και της ιστορίας γενικότερα. Ο πολιτισμός αυτός λειτουργούσε και ως κώδικας καθημερινής ζωής και ηθικής δεοντολογίας, συνδεμένης με την παράδοση. Γι' αυτόν τον λόγο στο κείμενο γίνεται ενίοτε και η χρήση του «λαογραφικού ενεστώτα», καθώς το παρελθόν βιώνεται σε ορισμένες περιπτώσεις και τώρα ως παρόν.