Ποιες είναι οι βιωματικές προϋποθέσεις του μυστηρίου της μετανοίας; Γιατί πολλές φορές ο πνευματικός άνθρωπος αποτυγχάνει να βιώσει αυθεντικώς το μυστήριο αυτό; Ποιοί παθογόνοι παράγοντες αναστέλλουν ή παρακωλύουν τη λειτουργία του πνευματικού του βίου; Ο αββάς Δωρόθεος, έχοντας ως πηγή της διδασκαλίας του την πατερική σοφία και ιδιαιτέρως αυτή των γερόντων της ερήμου, μας διδάσκει ότι το γεγονός της μετανοίας αποτελεί πάντοτε μία πρόκληση αυτοσυνειδησίας! Επομένως, παιδαγωγώντας τον άνθρωπο στην εσωτερική διαλεκτική σχέση με τον εαυτό του, μας εισάγει στην προβληματική των νηπτικών θεμελίων της μετανοίας και την καλλιέργεια του φιλοκαλικού ήθους της ορθοδόξου πνευματικότητας.