Μέσα από το δοκιμιακό έργο του Ελύτη, από τα παλιότερα ως τα πιο πρόσφατα κείμενά του, επανέρχεται η εντυπωσιακή συχνότητα στο πρόβλημα της ελληνικής πολιτισμικής ταυτότητας και ιδιοσυστασίας, "οι συντεταγμένες του ελληνισμού", για να δανειστούμε μια δική του έκφραση. Τις συντεταγμένες αυτές ορίζει και κατ' αντιδιαστολή προς άλλες πολιτισμικές περιοχές αλλά και καθαυτές, ως διυποκειμενικές πνευματικές δομές και ως σύνθετες συναρτήσεις βάθους. Για τους λόγους και την αναγκαιότητα ενός τέτοιου ορισμού έχει πολύ σαφείς και συγκεκριμένες απόψεις: "Εγώ και η γενιά μου -κι εδώ περιλαμβάνω και το Σεφέρη-, γράφει, πασχίσαμε να βρούμε το αληθινό πρόσωπο της Ελλάδας. Αυτό ήταν αναγκαίο γιατί μέχρι τότε σαν αληθινό πρόσωπο της Ελλάδας εμφανιζόταν εκείνο που οι Ευρωπαίοι έβλεπαν σαν Ελλάδα. Για να επιτελέσουμε αυτό το σκοπό έπρεπε να καταλύσουμε την ορθολογιστική παράδοση που βάραινε πάνω στη Δύση". [...] (απόσπασμα από το βιβλίο)