Στο δίτομο αυτό έργο, καρπό πολύχρονης έρευνας και συγγραφής, ο Μιχαήλ Περάνθης πραγματεύεται την ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας και ζωής από τις πρώτες ρίζες ως την Επανάσταση του 1821 καταυγάζοντας τη μακραίωνη διαδρομή της νεοελληνικής γραμματείας, που εξακολουθεί να παραμένει άγνωστη δημιουργώντας την αίσθηση ενός σκοτεινού παρελθόντος. Με έντιμη καταγραφή και ιστορική τοποθέτηση αποδεικνύεται ότι "μέσα από τις φάσεις του ιστορικού γλωσσικού και εθιμικού βίου, κυλούσαν λανθάνουσες οι αρχαιοελληνικές αντιλήψεις, οι ανακλάσεις της προγονικής εύκλειας, ο πυρήνας της εθνικής αντίστασης και οι ερμηνείες της πολιτικής μας ανάστασης". Παράλληλα εξετάζονται ενδελεχώς οι εθνικές και κοινωνικές συνθήκες, οι οικονομικές δομές και οι πολιτικές διαμορφώσεις, οι οποίες εκτρέφουν τα πνευματικά φανερώματα, υπαγορεύοντας τις συγκεκριμένες τάσεις τους. Επίσης συνυπολογίζονται οι απελευθερωτικές βλέψεις, οι παιδευτικοί στόχοι, τα ιδεολογικά ρεύματα, η στάση της Εκκλησίας, οι ξένες επήρειες. Κατ' αυτό τον τρόπο προσφέρονται στον αναγνώστη με σαφήνεια και πληρότητα όλες οι χρωματικές λεπτομέρειες των εποχών και όλα τα γόνιμα στοιχεία των δημιουργικών εκδηλώσεων, προκειμένου να διαθέτει την ευχέρεια της επαλήθευσης και της συναγωγής των δικών του ερμηνευτικών απόψεων.